Nederlandse plaatsnamen in Noord-Frankrijk

Weet u dat ze in Calais/Kales in de dertiende eeuw nog Nederlands spraken, natuurlijk westelijk Vlaams? Dat in Eperlecques/Sperleke tot 1748 nog in het Nederlands gepreekt werd? En dat in de 19de eeuw in de buitenwijken van Saint-Omer/Sint-Omaars nog Vlaams gesproken werd? Dat hoeft eigenlijk niet te verwonderen, want Frankrijk is toch het rijk van de Franken, die dus Frankisch of Nederlands spraken. Vandaar dat het huidige Pas-de-Calais nog lange tijd het westelijke deel was van het Nederlandse taalgebied.

Heel wat gemeentenamen herinneren nog aan hun Nederlandse herkomst, zoals Fauquemberges (Valkenberg), Coquelle (Kalkwelle), Bayenghem (Baaiengem), Roubaix (Robeke), Bourbourg (Broekburg). Maar ook huis-, straat-, veld-, waternamen herinneren er in hun vaak verfranste vorm aan de oorspronkelijke Nederlandse naam: Vullendick ‘vuile dijk’, Volquelaer ‘vogelaar’, Vierberg, Veldeque ‘Veldeke’, Hautes Saules ‘Oudezele’, Blanc Nez ‘Blankenese’. De West-Vlaming Karel De Flou (1853-1931) heeft in 18 delen een enorm repertorium aangelegd van plaatsnamen in Vlaanderen, Artesië, Guines, Boulogne, Ponthieu. Al die Germaanse plaatsnamen in Noord-Frankrijk heeft de auteur uit De Flou geëxcerpeerd en in dit boek verzameld, geordend en verklaard.

De naamkundige, dr. Frans Debrabandere, is vooral gespecialiseerd in de persoonsnaamkunde of antroponymie. Zijn bekendste werk is het Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk, dat in 1993 in twee delen verscheen en in 2003 in één deel, maar herzien en vermeerderd. Ter gelegenheid van het honderdjarige bestaan van de Koninklijke Commissie voor Toponymie en Dialectologie zal het in 2027 ook op het Internet raadpleegbaar zijn. Op rijpere pensioenleeftijd heeft hij zich ook aan plaatsnaamkunde of toponymie gewijd als medeauteur van De Vlaamse Gemeentenamen en met de publicatie van Nederlandse plaatsnamen in Frans-Vlaanderen (2021) en het nu voorliggende Nederlandse plaatsnamen in Noord-Frankrijk.